De competenties van mijn buurmeisje

Afgelopen zondag was ik jarig en vierde dat zoals te doen gebruikelijk met familie, vrienden en buurtgenoten. Tijdens de verschillende discussies kwamen het rapport en de prestaties van mijn buurmeisje ter sprake. Nu is daar op zich niets mis mee, zij het dat zijzelf soms nogal gebukt gaat onder de hogere cijfers van haar klasgenoten.

Voordat ik verder ga even kort iets over competenties. Competenties bestaan uit een combinatie van kennis (het ‘weten’), vaardigheden (het ‘kunnen’), motivatie (het ‘willen’) en persoonskenmerken (het ‘zijn’). Als iemand een prestatie neerzet (of juist niet), dan is dat doorgaans snel en eenvoudig te verklaren aan de hand van één of meerdere van deze zogenaamde competentiegebieden.

Terug naar mijn buurmeisje … het onderwijs is sterk gericht op slechts één van de vier competentiegebieden, namelijk kennis. Dáárop scoort zij niet bijzonder hoog, maar qua sociale vaardigheid blinkt zij ontegenzeggelijk uit. Zeker gezien haar nog jeugdige leeftijd. Haar ouders proberen haar hier ook van te overtuigen, maar sociale vaardigheid is nu eenmaal geen basis-, profiel-, of keuzevak en daarom niet als zodanig benoemd in het rapport van de middelbare school. Geen grijpbaar handvat dus om het zelfvertrouwen van een puberende tiener op te vijzelen.

Voor werkenden die een loopbaan via de roemruchte ladder willen beklimmen is het precies de omgekeerde wereld. Daar is juist niet de vakinhoudelijke kennis allesbepalend, maar is het de ‘zachte kant’ die het verschil maakt. Daarmee doel ik dus op persoonskenmerken, motivatie en vaardigheden. Juist hierin zijn we vanwege onze focus op het cognitieve niet of nauwelijks ontwikkeld. Sterker nog: vanwege onze onbekendheid met deze materie (jawel, ziet u hoe de focus op kennis zegeviert?) kunnen of durven we hier niet of nauwelijks over te spreken.

Ik pleit dan ook voor een meer gebalanceerd curriculum en een meer tijdige en gestructureerde, zo u wil ‘harde’, benadering en ontwikkeling van de ‘zachte’ kant.