De passie ontbreekt bij de ICT-er. Nou en?

Recent is een studie verschenen van TNO arbeid rondom “bevlogenheid”.De ICT-ers in Nederland scoren hierop erg laag tot verbazing van de onderzoekers en anderen blijkbaar. In Automatiseringsgids van 16 februari is hier n.a.v. dit onderzoek de aandacht op gericht. Tijdens mijn skivakantie werd ik door de journaliste benaderd voor een reactie. Bevlogen als ik ben wilde ik die wel even vanaf de piste geven. Verstandiger leek het ons om daar ’s avonds even de tijd voor te nemen. Helaas is mijn mening (kadertekst) door de redactie niet geplaatst. Dus kan ik het natuurlijk niet laten om die hier te uiten. Want bevlogen ben ik wel en ICT-er eigenlijk toch ook wel. Hoewel ik bij beide termen aan de journaliste vroeg: “Wat is dat eigenlijk, bevlogen en een ICT-er. En hoe erg is het eigenlijk als die bevlogenheid beperkt is?”.

Bevlogenheid wordt door de onderzoekers gemeten via de variabelen “vitaliteit, toewijding en betrokkenheid”. Vitaliteit wordt bijvoorbeeld gemeten met ‘op mijn werk bruis ik van energie’, toewijding zou blijken uit het antwoord op ‘ik vind het werk dat ik doe nuttig en zinvol’ en ‘wanneer ik heel intensief aan mijn werk denk, voel ik me gelukkig’ zou iets zeggen over betrokkenheid. Ik ga de “meetlat” niet ter discussie stellen, hoewel dat mogelijk best zou kunnen. Hij is echter door wetenschappers geaccepteerd. Concreet zou dit betekenen dat ICT-ers niet bruisen van energie op hun werk, hun werk niet nuttig vinden en gelukkig zijn als ze aan andere dingen denken dan hun werk. Voor een boel functies is daar wellicht helemaal niets mis mee. Andere meningen zijn natuurlijk van harte welkom.

Onderzoeker Smulders geeft aan dat de lage score onder ICT-ers nog niet wetenschappelijk is verklaard. Via Emploit moeten we dat dus wellicht wat sturing gaan geven.

Bevlogen mensen halen energie uit hun werk, het zijn de werknemers die je wilt hebben. Aan de andere kant wil je ook weer niet een hele bus van die bevlogen lui. Gelukkig zijn er, constateer ik op basis van het onderzoek en eigen ervaring, ook een boel minder bevlogen ICT-ers. Deze mensen vinden het wel prima hetzelfde kunstje steeds te herhalen, of zijn juist gebaat bij stabiliteit en weinig variatie en spannende dingen. Soms is de aard van het werk – bijvoorbeeld databasebeheer – daarnaar. Er is in toenemende mate namelijk sprake van een “productie-omgeving” waarvan de gebruikers wensen dat die erg stabiel is. Wie baalt er niet van als de ICT-omgeving 15 minuten per maand uitvalt? Om over meer uitval nog maar niet te spreken. Creativiteit wil je dus niet te veel hebben bij het beheer van ICT.

Omwille van onder andere efficiëntie, voorspelbaarheid, controle en stabiliteit wordt ICT-werk voor een deel steeds meer gestandaardiseerd, soms bijna volgens Tayloristische principes. Hierbij neemt de taakspecialisatie toe. Mensen worden dus voor een steeds kleiner deelgebied “verantwoordelijk”. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor grote ICT-implementaties waar heel veel mensjaren mee gemoeid zijn. Neem bijvoorbeeld een ERP-implementatie. De ‘voorkant’ vereist nog de nodige creativiteit (en in mijn termen daarmee ook bevlogenheid), maar als het allemaal bedacht is, is het een kwestie van implementeren, processen aanpassen op een systeem dat dan leidend is, het vullen van het systeem (een soort data-entry, ik chargeer), onder de mooie functietitel consultant.

Daar komt nog bij dat dit soort banen in toenemende mate ook erg goed betaald zijn, want de mensen die dit allemaal kunnen, dan wel willen, zijn schaars. Dat leidt naar mijn mening tot berusting. Het is een mooie baan, die goed verdient part-time werken kan ook, dichtbij huis is in toenemende mate mogelijk. Nou prima, dan gaat de bevlogenheid vanzelf richting de avonduren en het weekend en daar profiteert onder andere de voetbalclub of politieke partij weer van.

Als je dit zou willen veranderen, maar dat zou ik zeker niet voor alle rollen willen, dan moet je naar mijn mening mensen meer verantwoordelijkheid geven. Laat ze meedenken over de oplossingen, niet alleen uitvoeren wat een ander bedacht heeft. Maak duidelijk wat de rol en bijdrage is in het team.

Ook in Polen merk ik nu dat dit werkt. Mensen willen hier best bevlogen zijn, maar dat wordt lang niet altijd gewaardeerd. Als de mensen die bij ons solliciteren merken hoeveel zelfstandigheid en verantwoordelijkheid ik ze wil geven, durven ze ter plekke hun passies te delen. En dat is merkbaar onwennig voor hen.

Voor dit artikel heb ik me onder andere laten inspireren door het concept artikel van freelance journaliste en tekstschrijver Edith van Gameren.